Þjóðkirkjan við sama heygarðshornið

Í predikun sem biskupinn yfir Íslandi, herra Karl Sigurbjörnsson, flutti í Dómkirkjunni á nýársdag ítrekaði hann fyrri afstöðu þjóðkirkjunnar til kirkjulegrar vígslu samkynhneigðra para. Hvatti hann ríkisstjórn og alþingi til þess að koma í veg fyrir að lagasetning sem heimila myndi trúfélögum að framkvæma slíka vígslu nái fram að ganga. 

Með afstöðu biskups er ekki einungis vegið að réttindum samkynhneigðra, heldur einnig að trúfrelsi í landinu enda er hér reynt að koma í veg fyrir að frjálslyndari trúfélög fái þann rétt sem þjóðkirkjan sjálf heykist á að öðlast.

Þegar frumvarp til laga um staðfesta samvist var til meðferðar á Alþingi árið 1996 þá leitaði þingið til þjóðkirkjunnar til þess að kanna hvort hún vildi verða hluti af þeirri lagasetningu, þiggja með öðrum orðum umboð til þess að staðfesta samvist samkynhneigðra. Kirkjan hafnaði þessu og því geta samkynhneigðir nú einungis látið gefa sig saman hjá sýslumanni. Því skal þó haldið til haga að yfirstjórn kirkjunnar hefur hingað til ekki amast við því að einstakir prestar, þeir sem það kjósa, veiti slíkum samböndum kirkjulega blessun enda er þar ekki um löggerning ræða.

Á þeim tæplega tíu arum sem liðin eru frá því að Þjóðkirkjan hafnaði því með svo afdráttarlausum hætti að verða hluti af lagasetningu um staðfesta samvist hafa tveir biskupar hennar margítrekað og endurtekið varið þá afstöðu. Í hirðisbréfi Karls Sigurbjörnssonar sem nefnist Í birtu náðarinnar frá árinu 2001 segir til að mynda: „Hjónavígsla er annað og meira en staðfesting á ást og sambúð einstaklinga. Það er á forsendu gagnkvæmni kynjanna. Rökin fyrir atbeina kirkjunnar að hjónavígslu eru orð Biblíunnar að Guð skapaði manninn í sinni mynd, hann skapaði þau karl og konu…“ Enn á ný er höggvið í saman knérunn þegar biskup í nýársræðunni biður löggjafarvaldið að „leyfa hjónabandinu að njóta vafans“ enda væri hjónabandið, hin aldagamla stofnun, blátt áfram orðin ómerkingur fái trúfélög leyfi til að gefa saman samkynhneigða. Síðar bætir biskupinn því við að hjónaband karls og konu sé í „samhljómi við lífsins lög“ þó svo að ríkið geti vissulega „komið til móts við margvíslegar þarfi, hvatir og hneigðir“ eins og þar stendur. Í ljósi þeirra orða má því velta fyrir sér hvort gagnkynhneigt fólk sem ekki getur eignast börn eftir hefðbundnum leiðum, eigi samkvæmt þessu að fá að ganga í hjónaband. Síðar þennan sama dag bætti biskup svo um betur í viðtali við NFS þar sem hann sagði orðrétt að hjónabandið ætti það inni hjá þjóðinni að verða ekki varpað á sorphaugana! Sé mark takandi á þeim orðum biskups er því hins vegar ósvarað hvort gifta þyrfti alla gagnkynhneigða upp á nýtt við slíka gengisfellingu hjónabandsins. Lítur biskup svo á að útskúfun sumra sé forsenda fyrir því að aðrir haldi velli í hjúskap sínum?

Biskup segist fagna þeim réttarbótum sem lesbíur og hommar munu brátt öðlast með frumvarpi ríkisstjórarinnar um réttarstöðu samkynhneigðra og er sú afstaða hans vissulega ánægjuleg. Seint verður þó sagt að sú valdamikla stofnun sem hann stjórnar hafi í gegnum tíðina haft mikið frumkvæði í málefnum samkynhneigðra og réttarbótum þeim til handa. Öðru sinni rær þjóðkirkjan nú öllum árum að því að koma í veg fyrir að frjálslyndari trúfélög eins og Ásatrúarfélagið og Fríkirkjan í Reykjavík, næststærsta trúfélag í landinu, fái umboð Alþingis til að fylgja trúarsannfæringu sinni í málefnum lesbía og homma. Biskupinn yfir Íslandi fer með rangt mál þegar hann heldur því fram að boðaðar breytingartillögur Guðrúnar Ögmundsdóttur við frumvarp ríkisstjórnarinnar um réttarstöðu samkynhneigða feli í sér þvingun gegn þjóðkirkjunni. Þeir sem hafa kynnt sér tillögur hennar vita að þær fela aðeins í sér heimild, heimild sem þjóðkirkjunni væri frjálst að nýta sér þegar og ef hún verður tilbúin til líkt og öll önnur trúfélög í landinu. Fólk hlýtur þó að spyrja sig hvort það verði nokkurn tíma í tíð núverandi biskups, þess manns sem veigrar sér ekki við að líkja fjölskyldulífi samkynhneigðra við sorphaug.