STÓRKOSTLEG RÉTTARBÓT SAMÞYKKT Á ALÞINGI

Frumvarp ríkisstórnarinnar um réttarstöðu samkynhneigðra er orðið að lögum. Frumvarpið fór til 3. umræðu og atkvæðagreiðslu á Alþingi föstudagskvöldið 2. júní og voru lögin samþykkt með 41 atkvæði. Enginn greiddi atkvæði á móti og enginn sat hjá en 22 þingmenn voru fjarverandi. Slíkur einhugur, þvert á línur stjórnmálaflokka, má teljast einsdæmi í heiminum þegar málefni lesbía og homma eiga í hlut. Lögin taka gildi á alþjóðlegum baráttudegi samkynhneigðra, sem kenndur er við átökin í Christopher Street fyrir 37 árum – hinn 27. júni n.k. Frumvarp ríkisstjórnarinnar um réttarstöðu samkynhneigðra er orðið að lögum. Frumvarpið fór til 3. umræðu og atkvæðagreiðslu á Alþingi föstudagskvöldið 2. júní og voru lögin samþykkt með 41 atkvæði. Enginn greiddi atkvæði á móti og enginn sat hjá en 22 þingmenn voru fjarverandi. Slíkur einhugur, þvert á línur stjórnmálaflokka, má teljast einsdæmi í heiminum þegar málefni lesbía og homma eiga í hlut. Lögin taka gildi á alþjóðlegum baráttudegi samkynhneigðra, sem kenndur er við átökin í Christopher Street fyrir 37 árum – hinn 27. júni n.k.

ALÞINGI Í TAKT VIÐ ÞJÓÐARVILJA

Bjarni Benedíktsson formaður allsherjarnefndar mælti fyrir áliti nefndarinnar um lögin og breytingartillögum hennar við lögin þegar kom að 2. og 3. umræðu. Breytingarnar sem allsherjarnefnd lagði til voru eingöngu lagatæknilegs eðlis en hagga að engu leyti inntaki hins upphaflega frumvarps. Við lokaafgreiðsluna sagði Bjarni m.a.: „Við greiðum atkvæði um mál sem eyðir þeim óréttláta mun sem verið hefur á lagalegri réttarstöðu samkynhneigðra og gagnkynhneigðra hér á landi. Það eru dæmi þess að Alþingi ryðji brautina og valdi viðhorfsbreytingu í þjóðfélaginu með lagasetningu og því má halda fram að lög um staðfesta samvist frá 1996 séu dæmi um slíkt mál. Það mál sem við erum hér með fyrir framan okkur og greiðum nú atkvæði um er hins vegar að mínu áliti dæmi um hið gagnstæða, þ.e. að viðhorfsbreytingin hefur átt sér stað en þingið
fylgir á eftir og breytir lögum.“

MARGÞÆTTAR RÉTTARBÆTUR

Samkvæmt lögum geta samkynhneigð pör nú fengið sambúð sína skráða í
þjóðskrá eins og gagnkynhneigð pör. Þar með munu samkynhneigðir njóta sömu réttinda og lúta sömu skyldum og gagnkynhneigðir hvað varðar almannatryggingar, lífeyrismál, skattamál, erfðamál og fjölmargt fleira. Að því gefnu að þessi pör skrái sig í óvígða sambúð á Hagstofu. Þá verða skilyrði fyrir stofnun staðfestrar samvistar rýmkuð, og m.a. er ekki lengur krafist fastrar búsetu á Íslandi þegar íslenskir ríkisborgarar eiga í hlut.

LÖNG LEIÐ TIL SIGURS

Þá er réttur samkynhneigðra para í staðfestri samvist til að ættleiða börn að öllu leyti sá sami og gagnkynhneigðra para, en í hverju tilviki er það að sjálfsögðu matsatriði þeirra sem um slík mál fjalla hvort slík heimild er veitt, rétt eins og í tilviki gagnkynhneigðra para. Kona í sambúð eða staðfestri samvist með annarri konu er nú jafnframt heimilt að njóta réttar til tæknifrjóvgunar með gjafasæði á opinberum sjúkrastofnunum líkt og gildir um konur í gagnkynhneigðu parsambandi. Þá eru jafnframt tekin af öll tvímæli gagnvart lögum um töku fæðingar- og foreldraorlofs sem á að auðvelda báðum foreldrum að vera í samvistum við nýfætt barn sitt.

Að baki þessum sigri er löng saga, því að á vettvangi Samtakanna ´78 hefur verið unnið að þessu máli samfellt frá árinu 2001, og hafa margir komið að þeirri vinnu, bæði forystufólk félagsins, þingmenn og sérfræðingar á vegum fjölmargra ráðuneyta. Sjálf lögin byggjast í meginatriðum á skýrslu nefndar um réttarstöðu samkynhneigðra sem kom út árið 2004, en hún var skipuð af þáverandi forsætisráðherra, Davíð Oddssyni, í framhaldi af þingsályktunartillögu nokkurra þingmanna úr öllum stjórnmálaflokkum sem Alþingi samþykkti einróma árið áður. Með hinum nýju lagabótum skipar Ísland sér enn á ný í fremstu röð ríkja heims hvað varðar mannréttindi lesbía og homma.

–HTS